જલીકટ્ટુનું મહાભારત

આ એક બહુ જૂની હરપ્પન પરમ્પરા છે તેને કોઈ ખાસ ધર્મ સાથે સાંકળવી નહિ જોઈએ. કારણ ઉત્તર ભારતના કે મધ્ય ભારતના હિંદુઓ આ પરંપરા પાળતા નથી. પરંપરા, સંસ્કૃતિ અને ધર્મ ત્રણે અલગ અલગ હોય છે. જેમ કે એક ફ્રેંચ અને બ્રિટિશનો ધર્મ ભલે એક જ ક્રિશ્ચિયન હોય પણ પરમ્પરાઓ અને સંસ્કૃતિ અલગ અલગ છે. આપણે બુદ્ધિના સાગરો ત્રણે ને સખત રીતે સાંકળી ખોટા ખોટા લાગણીઓના પ્રવાહમાં તણાઈ મરીએ છીએ. સ્વર્ગને ભુલાવે એવું આતિથ્ય કરવું સૌરાષ્ટ્રની સંસ્કૃતિ છે, તો ગુજરાતમાં મહેમાનોને કોઈ કાઢી નથી મૂકતું પણ પેલી સ્વર્ગને ભુલાવે તે સુગંધ બહુ ઓછી જગ્યાએ મળે. અમદાવાદમાં તો ચાના કપ હવે અંગુઠાના વેઢા જેવડા પ્લાસ્ટીકનાં થઈ ગયા છે. હોઠે કેમના લગાવવા? એના કરતા તો પ્રિયતમાના હોઠ મોટા હોય.

મકરસંક્રાંતિ પર ઉત્તર ભારતમાં પતંગ ચગાવવાની પરમ્પરા છે તેવી દક્ષિણમાં નથી. ત્યાં પોંગલ કહેવાય છે. પતંગ તો ચીને શોધેલા ને પાકિસ્તાનીઓ પણ ખુબ ચગાવે છે. તહેવારો ઉજવો, ઉત્સવો મનાવો પણ કોઈ ખાસ ધર્મના લેબલ મારવાની જરૂર નહિ. આ પોંગલ પર તામિલનાડુમાં એક દિવસ જલીકટ્ટુની રમત રમાય છે. એમાં આખલાને પુખ્ત થાય એટલે આ રમત માટે તૈયાર કરેલો હોય છે. તેને મેદાનમાં લાવવામાં આવે. એની ખૂંધ પકડીને એને નીચો બેસાડવાનો પ્રયત્ન કરવાનો હોય છે. ગામના યુવાનો મચી પડે. આખલો ભાગે, ઉછળે, ઉછાળે પણ ખરો.. આમાં કૈક ઘાયલ થાય. રમતમાં રોમાંચ આણવા આખલાને દારુ પીવડાવાય, આંખમાં મરચું નખાય, પૂછડું પકડીને ખુબ જોરથી આમળવામાં, પૂંછડે અણીદાર વસ્તુઓ ઘોંચાય. ટૂંકમાં સાંઢ ઉપર શક્ય ત્રાસ ગુજારાય તો તે વધુ ભાગે ને હરીફાઈ વધુ જોર પકડે. એના શીંગડે પૈસા ને સોનું લટકાવાય જેથી તે મેળવવા યુવાનોને પ્રોત્સાહન મળે.

બે પાંચ હજાર વર્ષ પહેલા પરંપરા શરુ કરનારા આદિમ હતા તેમને સારી લાગી હશે પણ આજના જમાનામાં એને ચાલુ રાખવામાં કોઈ તર્ક જણાતો નથી. એક તર્ક એવો છે કે જે મજબૂત સાંઢ હોય કાબુમાં ના આવે તેવો, તેને આગળ બ્રીડીંગ માટે રાખવામાં આવે છે. જેથી મજબૂત વારસો આગળ વધે. તે જમાનામાં મજબૂતાઈ પારખવાના વૈજ્ઞાનિક સાધનો નહિ હોય એટલે આવી જંગલી પ્રથા અપનાવી હશે. હવે આધુનિક જમાનામાં એવી કોઈ જરૂર નથી. ગાયો માટે સૌથી વધુ દૂધ આપે તેવી બ્રીડની જરૂર હોય છે. તેના માટે સૌથી વધુ દૂધ આપતી ગાયો દ્વારા પેદા થયેલા સાંઢ આગળ બ્રીડ સુધારવા કામ લાગે. બની શકે કે તોફાની મજબૂત ગણાતો સાંઢ વધુ દૂધ આપે તેવી ગાયો પેદા કરવા અક્ષમ પણ હોય. માણસા ગૌશાળાના મેનેજર ધીરુભાઈ ગોહિલે સૌથી વધુ દૂધ આપતી ગાયો જુદી તારવી એના સાંઢ મોટા કરી આગળ પેઢી વધારતા વધારતા જઈને કાંકરેજ ઓલાદની શુદ્ધ દેશી ગાયમાં દિવસનું ૩૦ લીટર દૂધ મેળવી હરિફાઈમાં કેટલાય મેડલ જીતેલા છે. તે પણ કોઈ જાતની  જલીકટ્ટુ વગર…

હવે બ્રીડ સુધારવાના હજાર વૈજ્ઞાનિક નુસ્ખાઓ આવી ગયા છે ત્યાં આવી દલીલો કરાવી નકામી છે. બીજી દલીલ એવી છે કે યુવાનોમાં સાહસ અને શારીરિક ક્ષમતા વધે. એના માટે ય હજાર ટેકનીકો વિકસી છે. હજારો રમતો છે. ઓલોમ્પિકમાં એક ગોલ્ડ મેળવવાના ફાંફા હોય ને આવી બકવાસ દલીલો કરવાની.. સાહસ વૃત્તિ વધારવા અને શારીરિક ક્ષમતા મેળવવા મૂંગા પશુઓ પર અત્યાચાર કરવાનો? તે પણ આજના આધુનિક જમાનામાં?

ત્રીજી દલીલ હજારો વર્ષ જૂની પરંપરા છે. હજારો વર્ષ જૂની પરંપરા હોય એટલે એને વહેલી તકે ફેંકી દેવી જોઈએ. કારણ અત્યારના સંજોગોમાં તે સાવ અસંગત હોય. કપડાં જુના થાય એટલે રાખો છો? ફર્નિચર જૂનું થાય એટલે રાખો છો? ઘર સાવ ખંડેર થઈ ગયું હોય તો નવું બનાવો છો કે નહિ? એન્ટીક પીસ પણ શોભાના પૂતળાની જેમ મૂકી રાખીએ છીએ વાપરવાના કામ આવતા નથી. વધેલું ખાવાનું ય બીજા દિવસે ફેંકી દઈએ છીએ. તો પરંપરા કે રિવાજ જેટલા જુના હોય વહેલી તકે એમને તિલાંજલિ આપી દેવી જોઈએ. હજારો વર્ષ જૂની પરંપરા જેતે દાયકા માટે કામની હોય અત્યારે નહિ. લાખો લોકો પાળે અને હજારો વર્ષ જૂની હોય એટલે તે હાલ સારી થઈ જાય નહિ.

છેલ્લે એવી દલીલ આવે કે બીજા લોકો આવું ઘણું બધું કરતા હોય છે. સ્પેનમાં અને દક્ષિણ અમેરિકાના હિસ્પાનીક દેશોમાં આવી રમત રમાય છે, એમાં બુલની ખૂંધ પર તલવાર ઘોંચી ઘોંચીને રીતસર મારી જ નખાય છે. આ રમતવીરને મેટાડોર કહેવામાં આવે છે. જલીકટ્ટુ તેના પ્રમાણમાં ઓછી હિંસક કહેવાય, આમાં સાંઢને મારી નાખવાનો હોતો નથી. ચાલો આપણે કોઈના વાદ લેવાના, સારા કે ખોટા? એટલે કોઈના વાદ લેવા હોય તો સારા લો ખોટા શું કામ લેવા?

જલીકટ્ટુ ઉપર કોર્ટે પ્રતિબંધ મુક્યો કે એમાં માણસો ઘવાતા, અમુક મરી પણ જાય, સાંઢ પણ ઘવાય. તમિલનાડુ સરકારે આવા લોકોની સારવાર માટે હરીફાઈ આયોજક સંસ્થાએ બે લાખ રૂપિયા જુદા ફાળવવા તેવો નિયમ બનાવ્યો. ૨૦૧૪મા The Prevention of Cruelty to Animals Act, 1960.  અન્વયે સુપ્રીમ કોર્ટે જલીકટ્ટુ ઉપર પ્રતિબંધ મૂકી દીધો. હવે આ પ્રતિબંધ ઉઠાવી લેવા લાખોનું ટોળું પરમ્પરાને નામે ભેગું થઈ ગયું છે. તો એને ટેકો આપવા જિંદગીમાં મદ્રાસ ના ગયો હોય તે પણ સોસિઅલ મિડિયા પર દેકારા કરવા માંડ્યા છે.

મેમલિયન બ્રેન સર્વાઈવલ માટે વિકસેલું છે. સર્વાઈવલની વાત આવે એટલે બધી હોશિયારી હવા થઈ જાય. કોઈક જ વીરલો સામે પ્રવાહે ચાલી નીકળે. ચાલો મસ્ત મજાના દાખલા આપું. પોતાને Atheist રેશનલ કહેવડાવતો કમલહાસન બર્બર જલીકટ્ટુને ટેકો આપતો થઈ ગયો. કેમ કે એને એની ફિલ્મો વેચવાની છે. કારણ હવે ટોળું ભેગું થઈ ગયું છે. સૂફીવાદનું ભક્તિ સંગીત ગાતો એ. આર. રહેમાન સાંઢો પર ત્રાસ વર્તાવતી રમતને ટેકો આપતો થઈ ગયો કેમકે એને એનું સંગીત વેચવાનું છે. રજનીકાંત તો આમેય ડ્રામેબાજ છે. ટેકો આપવાનો ડ્રામા કરવા દો નહિ તો ટોળું વિરોધ કરશે તો ફિલ્મો નહિ વેચાય. પ્રેમ, યોગ, ભક્તિ ને આત્મકલ્યાણની વાતો કરનારા સદગુરુ જગ્ગી ને સાંઢોના આત્મ કલ્યાણની પડી નથી. એમને પડતા ત્રાસને વાજબી ગણાવવા બાલીશ દલીલો કરવા લાગ્યા. માનવોને આર્ટ ઓફ લીવીંગ શીખવાડનારા બેવાર શ્રી રવિશંકર પશુઓ પર ત્રાસ વર્તાવવાની આર્ટને ટેકો આપે છે. કેમ કે એમને ચેલા મૂંડવાના છે. મિત્રો વિચારો, મેમલિયન બ્રેન આગળ આ કહેવાતા મહાપુરુષો કેવા નમી પડ્યા? કોઈને ફિલ્મો વેચી સર્વાઈવ થવાનું છે, કોઈને સંગીત, તો કોઈને અધ્યાત્મ વેચવાનું છે. અધ્યાત્મ જગતની કહેવાતી બે મહાન પૂંછડીઓ પણ મેમલ બ્રેન આગળ કેવી પૂછડી પટપટાવે છે તે જોવા જેવું છે.

પશુઓ, નારીઓ અને નબળાઓને વશમાં રાખવા એમના પર કાબૂ મેળવવા માનવોએ જાતજાતની રમતો શોધી કાઢી છે. અમુક ક્રૂર છે, તો અમુક સુફિયાણી, અમુક આભાસી છે તો અમુક પવિત્ર સંસ્કારી સુસંસ્કૃત. અમુક રિવાજના નામે, પ્રથા કે પરંપરાને નામે ચાલે છે તો અમુક ધર્મના નામે. જલીકટ્ટુ આવી જ એક રમત છે, બીજી રમતોનાં નામ અહીં નથી લખવા, નહિ તો પાછું બીજું મહાભારત અહીં શરુ થઈ જશે.