કોવિશિલ્ડની કરમ કુંડળી અને કોવાક્સીન : ભૂપેન્દ્રસિંહ રાઓલ, યુએસએ.

The Oxford–AstraZeneca COVID-19 vaccine, જેનું કોડનેમ AZD1222, છે અને બે બ્રાંડ નામ Covishield and Vaxzevria સાથે ઉપલબ્ધ છે. એના સંશોધન કર્તા Oxford University and AstraZeneca કંપની છે. મૂળ આ વેક્સિન ઉપર સંશોધન કરવાનું ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સીટીની જેનર ઇન્સ્ટીટયુટે Vaccitech Limited નામની બાયોટેકનોલોજી કંપનીના સહયોગમાં શરુ કરેલું. એને આર્થિક સહાય ગુગલ વેન્ચર, ઓક્સફોર્ડ સાયન્સ ઇનોવેશન અને Sequoia Capital વગેરે આપતા હતા. એની પહેલી બેચ ક્લિનીકલ ટેસ્ટીંગ માટે જેનર ઇન્સ્ટીટયુટ અને ઓક્સફોર્ડ વેક્સિન ગ્રુપે ઇટાલિયન મેન્યુફેક્ચરર Advent Sri પાસે તૈયાર કરાવેલી. આ ઇટાલિયન કંપની સાથે ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૦માં જેનર ઇન્સ્ટીટયુટે ક્લિનીકલ ટ્રાયલ માટે ૧૦૦૦ ડોઝ તૈયાર કરવાના એગ્રિમેન્ટ કરેલા.

ઓક્સફોર્ડ યુનિ આ વેક્સિનનાં ઉત્પાદન માટે કોઈને પણ એના રાઈટ્સ આપવા તૈયાર હતી પરંતુ બીલ ગેટ્સ ફાઉન્ડેશને વિનંતી કરી કે કોઈ મોટી કંપનીને રાઈટ્સ આપો જેથી મોટી માંગને પહોંચી વળે. એટલે પેલી ઇટાલિયન કંપનીનું પત્તુ કપાઈ ગયું અને બ્રિટીશ સરકારે ઓક્સફોર્ડ યુનિને યુએસ બેઝ મર્ક કંપનીના બદલે યુરોપ બેઝ એસ્ટ્રાજેનેકા કંપની સાથે સહયોગ કરવાનું સજેશન આપ્યું. આ વેક્સિન ફ્રીજ ટેમ્પરેચરમાં સ્ટેબલ છે અને એક ડોઝના ૩ થી ૪ ડોલર્સમાં પડે છે.

માર્ચ ૨૦૨૧ પ્રમાણે વર્લ્ડવાઈડ ઘણી બધી જગ્યાએ એનું ઉત્પાદન શરુ થઈ ગયેલું, એસ્ટ્રાજેનેકાના કહેવા પ્રમાણે ૧૫ દેશોમાં ૨૫ જગ્યાએ આના એક્ટીવ સબસ્ટન્સનું ઉત્પાદન થાય છે. યુકેમાં ઓક્સફોર્ડ અને Keeleમાં જયારે એની બીજી સાઈટ Serum Institute of India pune માં એનું ઉત્પાદન થાય છે. પુનામાં બને એનું બ્રાંડ નેમ કોવિશિલ્ડ છે. જ્યારે યુરોપમાં બને એનું નામ Vaxzevria છે. આ વેક્સિન મેળવવા જુદા જુદા દેશોએ આ કંપની સાથે કરાર કરેલા છે. પરંતુ પહેલા ૧૦૦ મિલિયન ડોઝ યુકેને આપવા પડે. એક મિલિયન એટલે ૧૦ લાખ સમજવું. અમેરીકાના ટ્રમ્પ શાસને ૨૧ મેં 2020માં આ કંપની સાથે ૩૦૦ મિલિયન ડોઝ માટે ૧.૨ બિલિયન ડોલર્સમાં કરાર કરેલો. ટ્રમ્પ શાસને આવી બીજી સાત કંપનીઓને અબજો ડોલર્સ આપીને કરાર કરેલા. યુકે, યુએસ, WHO, યુરોપિયન યુનિયન, ઈજીપ્ત, જાપાન, ઓસ્ટ્રેલીયા, કેનેડા, સ્વિટ્ઝરલેન્ડ, બાંગ્લાદેશ, થાઈલેન્ડ, ફિલીપીન્સ, સાઉથ કોરિયા, સાઉથ આફ્રિકા જેવા અનેક દેશોએ આ વેક્સિન મેળવવા કરાર કરેલા છે. એના બદલામાં અબજો રૂપિયા જેતે દેશોએ એમની કરન્સી પ્રમાણે ચૂકવ્યા હશે. ગરીબા દેશો માટે WHO પોતે ૩૦૦ મિલિયન ડોઝ ખરીદે છે, જેથી એના COVAX પ્રોગ્રામ હેઠળ ગરીબ દેશોમાં વિતરણ કરી શકાય.

એ સિવાય એક અબજ ડોઝ ભારત સહીત બીજા ગરીબ દેશોમાં સ્વતંત્રપણે પહોચાડવા માટેનું સીરમ ઇન્સ્ટીટયુટ ઓફ ઇન્ડિયા અને એસ્ટ્રાઝેનેકા બંને લાયસન્સીંગ એગ્રિમેન્ટ કરતા હોય છે.

અહિ પાછા બીલ મેલિંડા ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન ૩ ડોલરના ભાવે ૧૦૦ મિલિયન ડોઝ લઈને WHOને દાન કરે છે જેથી ગરીબ દેશોમાં વિતરણ કરી શકાય. બંગલાદેશની સરકાર બંગલાદેશની બેક્સીમ્કો ફાર્મા દ્વારા સીરમ જોડે એક શોટનાં ચાર ડોલર્સનાં ભાવે ૩ કરોડ ડોઝ ખરીદવાનો કરાર નવેમ્બર 2020માં કરે છે. ઘણા દેશોએ ૪ ડોલર્સના ભાવે ખરીદી છે તો કોઈએ ૫ ડોલર્સના ભાવે તો ફિલીપીન્સ, થાઈલેન્ડ અને સાઉથ કોરીયાએ ૫.૬૦ ડોલર્સના ભાવે ખરીદી છે.

બ્રાઝીલ સિવાય કોઈ દેશે આ વેક્સીનને ફૂલ ઓથરાઈઝેશન આપેલું નથી. ભારત, કેનેડા, ઓસ્ટ્રેલીયા, મેક્સિકો, જેવા અનેક દેશોએ ઈમરજન્સી ઓથારાઈઝેશન આપેલું છે. અમેરિકા, રશિયા જેવા અનેક દેશોએ હજુ આપ્યું નથી.

આ વેક્સિન મૂળ બ્રિટનની ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સીટી શોધ અને એસ્ટ્રાજેનેકા કંપનીની ગણાય. એનું ઉત્પાદન કરવાની લેબર જોબ પુનાની સીરમ કંપની કરે છે. એસ્ટ્રાજેનેકા સાથે કેનેડા સહીત અનેક દેશો આ વેક્સિન પ્રાપ્ત કરવા કરાર કરે છે. ગરીબ દેશોને મફત પહોચાડવા WHO પોતે કરાર કરે છે એને બીલ મિરીન્ડા ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન ૩૦૦ મીલીયંસ ડોલર્સની હેલ્પ કરે છે. એટલે મોદીજીનો આભાર મારતા હોર્ડિંગ્સ કેનેડામાં કેટલાક બેવકૂફ બળદોએ મારેલા એ ત્યાની સરકારે તરત ઉતરાવી લીધેલા.

આભાર માનવો હોય તો પુનાની સીરમ કંપનીનો માનો એસ્ટ્રાઝેનેકાનો માનો પણ કંપની બાજુ ઉપર રહી ગઈ નામ ખાટી ગયું બીજું કોઈ. હાહાહા!

તો શું ભારતનું કશું છે નહિ કોવીડ-૧૯ વાયસ નાથવા બાબતે?
કેમ નહિ? ભારતની સ્વતંત્રપણે વિકસાવેલી વેક્સિન છે BBV152 COVAXIN… Indian Council of Medical Research અને Bharat Biotech બંનેએ સાથે મળીને ઇનએક્ટીવેટેડ વાયરસ બેઝ કોવાક્સીન વેક્સિન વિકસાવી છે. એના માટે તમામ ભારતીયોએ ગૌરવ અનુભવવું જોઈએ. એના ત્રણ ટ્રાયલ પતી ગયા છે માર્ચ ૨૦૨૧ પ્રમાણે ૮૧% ઈફેક્ટીવ છે. નવા યુકે વેરીએન્ટને નાથવા પણ કાબેલ છે. યુએસ અને બ્રાઝીલનું માર્કેટ કવર કરવા યુએસ અને બ્રાઝીલની કંપનીઓ પણ ભારત બાયોટેક સાથે જોડાણી છે. આ વેક્સિનને ઈમરજન્સી ઓથારાઈઝેષન આપનારા દેશો ભારત, મેક્સિકો, ઈરાન, પેરુ અને ઝીમ્બાબ્વે છે. આના માટે તમારે આદરણીય વડાપ્રધાન મોદીજી, ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડીકલ રીસર્ચ અને ભારત બાયોટેકનો આભાર માનવો હોય તો થાળી વગાડીને માની શકો છો. હવે ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડીકલ રીસર્ચનું જુનું નામ છે Indian Research Fund Association જેની સ્થાપના થયેલી ૧૯૧૧માં. આઝાદી પછી ૧૯૪૯માં એનું નામ બદલીને Indian Council of Medical Research (ICMR) કરવામાં આવેલું એના માટે લુચ્ચા અંગ્રેજોનો રહેવા દો પણ નહેરુનો આભાર જરૂર માનો. : ભૂપેન્દ્રસિંહ રાઓલ, યુએસએ.